'COME TO HOLLAND': PROMOSI PARIWISATA BELANDA BAGI HINDIA-BELANDA DAN INDONESIA

Achmad - Sunjayadi

doi:10.14203/jkw.v8i1.759

'COME TO HOLLAND': PROMOSI PARIWISATA BELANDA BAGI HINDIA-BELANDA DAN INDONESIA

Achmad - Sunjayadi

Abstract

Relation between Indonesia and The Netherlands, particularly in the tourism sector has been established long time ago. The relation has been built since Indonesia still part of Dutch colony until now. Relation in the tourism sector had disconnected between the beginning of Second World War until the 1950s. This article tries to trace the relation and the contemporary situation of the tourism sector in Netherland. The discussion focuses on the Netherlands as a tourism destination for the Dutch East Indies’ verlofgangers (those who furlough) and for Indonesian tourists. The question is how Netherlands promote their country as tourist destination and the reason why they promote their country to Dutch East Indies and Indonesian tourists. The data sources for this article are from Dutch’s newspapers and magazines during the colonial period, archives of tourism agencies in the Netherlands as well as Dutch contemporary newspapers,.

Keywords: The Netherlands, Indonesia, Dutch East Indies, tourism, promotion

Abstrak

Hubungan antara Indonesia dengan Belanda dalam sektor kepariwisataan sudah terjalin lama. Hubungan tersebut terjalin sejak Indonesia masih Hindia-Belanda dan berada di bawah kepemimpinan Belanda hingga Indonesia merdeka. Hubungan di sektor kepariwisataan itu sempat terputus pada masa awal Perang Dunia II hingga tahun 1950-an. Artikel ini membahas jejak hubungan dan situasi kontemporer sektor kepariwisataan di kedua negara. Bahasan dititikberatkan pada Belanda sebagai negara tujuan wisata bagi penduduk Hindia Belanda yang ketika itu disebut verlofgangers (orang yang mengambil cuti) dan wisatawan Indonesia pada saat ini. Pertanyaan yang akan dijawab pada studi ini adalah bagaimana Belanda mempromosikan negerinya serta alasan di balik promosi itu. Sumber yang digunakan adalah arsip surat kabar dan majalah pada periode tersebut, arsip dari lembaga pariwisata di Belanda. serta surat kabar kontemporer terbitan Belanda.

Kata kunci: Belanda, Indonesia, Hindia-Belanda, kepariwisataan, promosi

Keywords

Multiculturalism

Full Text:

PDF

References

Anonim. (1924, 2 Agustus). A.N.V.V, Het Vaderland, Nieuwe Rotterdamsche Courant.

Anonim. (1950, 6 Maret). Bedevaart naar Rome in het Heilig Jaar, Java Bode.

Anonim. (2015). Belanda Targetkan 41.000 Wisatawan Indonesia, Kompas. http//travel.kompas.com, diunduh 17 Agustus 2016.

Anonim. (1992, 3 November). Bundeling van krachten in toeristische sector, Nederlands dagblad.

Anonim. (1922, 8 April). Come to Holland, Algemeen Handelsblad.

Anonim. (1940, 8 Juni). De A.N.W.B.werkt door, De Kampioen, No. 12.

Anonim. (1939, 28 Juli). De ANVV maakt propaganda in Indië, De Maasbode.

Anonim. (1984, 11 Agustus). Drijven Chinees eethuis: plaats voor 900 mensen, Het Vrije Volk.

Anonim. (1928, 15 Oktober). Een Indisch dorp in Nederland, Het Vaderland.

Anonim. (1990, 22 Mei). Gezamenlijk Europa verkopen aan toerist, Het Vrije Volk.

Anonim. (1953, 9 Februari). Grootscheepse propagandaactie van K.L.M., De Telegraaf.

Anonim. (1893, 26 Juli). Haagsche Courant.

Anonim. (1926, 8 Juli). Handboek voor verlofgangers, Nieuwe Rotterdamsche Courant.

Anonim. (1938, 24 Juli). Handboek voor verlofgangers, De Telegraaf.

Anonim. (1978, 14 Desember). Holland-promotie moet bedrijfsleven en toerisme bevorderen, Limburgsh Dagblad.

Anonim. (1930, 12 April). Indië te Utrecht, De Indische Courant.

Anonim. (1919, 31 Desember). Indische Verlofgangers, Het Vaderland.

Anonim. (1992, 26 Maret). Indonesia Meminta Belanda Hentikan Pencairan Bantuannya, Kompas.

Anonim. (1995, 10 Januari). Indonesië snapt beroering niet, Leeuwarder Courant.

Anonim. (1966, 2 Februari). Indonesische communisten naar ons land gevlucht, De Telegraaf.

Anonim. (1964, 3 September). Indonesische Toeristen in Ons Land, De Telegraaf.

Anonim. (1968, 20 Desember). J.N.Strijkers weg uit Amsterdam, Het Vrije Volk.

Anonim. (1957, 29 Juni). KLM en Garuda tarieven omhoog, Algemeen Indisch dagblad: de Preangerbode.

Anonim. (1924, 9 Februari). Maandboek voor Den Haag, Het Vaderland.

Anonim. (1968, 9 Desember). Nationaal bureau voor toerisme, De Tijd.

Anonim. (1984, 12 April). Nederland wil meer Amerikaanse toeristen, Nieuwsblad van het Noorden.

Anonim. (2015). “Netherlands targets 44.000 Indonesian tourists” http://en.tempo.co/read/news/2015/11/10/056717602,uk.html/Netherlands-Targets-44000-Indonesian-Tourists diunduh 7 Juli 2016.

Anonim. (1925, 6 Maret). Propaganda voor Holland in den vreemde, De grondwet.

Anonim. (1930, 16 Mei). Propaganda voor Nederland, Algemeen Handelsblad.

Anonim. (1939, 28 Juli). Propaganda voor ons land in Indië, De Tijd.

Anonim. (1939, 4 Juli). Reclame voor Nederland’, Utrechts Volksblad.

Anonim. (1992, 31 Maret). Soeharto’s genadeloze gebaar, NRC Handelsblad.

Anonim. (1989, 27 Juli). Sterrenaanslag in Amsterdam, NRC Handelsblad.

Anonim. (1974, 23 Juli). Sultan in Amsterdam, De Telegraaf.

Anonim. (1990, 2 Juni). Toerisme is geen hobby meer, Nederlands dagblad.

Anonim. (1979, 9 Januari). Toerisme mede oorzaak tekort betalingsbalans, Nederlands dagblad.

Anonim. (1925, 22 Februari). Toerisme. Nieuwe Uitgaven, Algemeen Handelsblad.

Anonim. (1922, 18 November). Vereeniging Indische Verlofgangers, Bataviaasch Nieuwsblad.

Anonim. (1916, 9 Juni). Vreemdelingenverkeer, Leeuwarder Courant.

Anonim. (1994, 20 Agustus). Ze hebben hier vreselijk veel koeien, hè?, Nieuwsblad van Friesland.

Apostolopoulos, Yorghos, Leivadi.S. & Yiannakis, A. (Eds) (1996). The Sociology of Tourism: Theoritical and Empirical Investigation. London: Routledge.

Bommel, Myrtille van. Pariwisata Belanda Potong Anggaran (2011), Wereldomroep.http://archief.wereldomroep.nl/bahasa-indonesia/article/pariwisata-potong-anggaran diunduh 17 Agustus 2016.

Boorstin, Daniel. (1972). The Image. A Guide to Pseudoevents in America. New York: Atheneum.

Bosma, Ulbe (Ed.). (2012). Post-Colonial Imigrants and Identity Formations in the Netherlands. Amsterdam: Amsterdam University Press.

Bruijn, Kim de, et.al. (2015), Trendrapport toerisme, recreatie, en vrije tijd 2015. Nieuwegein: NRIT Media.

Captain, Esthers., et.al (2005). De Indische Zomer in Den Haag. Het cultureel erfgoed van de Indische hoofdstad. Leiden: KITLV.

Dahles, Heidi. (1998). Redefining Amsterdam as a tourist destination. Annals of Tourism Research, 25, 55-69.

Edijono, Regina V. (2015). Pelaksanaan dan Kebijakan Pariwisata Berkelanjutan di Uni Eropa Tahun 2006-2015: Studi Kasus Benelux (Tesis). Jakarta: Kajian Wilayah Eropa Universitas Indonesia.

Graaf, Suzanne de (2009). Iets van een vreemde vrucht’: Indische verlofgangers in Nederland 1919-1939 (Tesis). Leiden: Universiteit Leiden Faculteit der Letteren Instituut voor Geschiedenis.

Groeneboer, Kees. (1993). Weg tot het westen. Het Nederlands voor Indië 1600-1950. Leiden: KITLV.

Heide, Lolke van der (2003). “Europa: een goede tijd om iets nieuws te beginnen”, NRC Handelsblad. https://www.nrc.nl/nieuws/2003/04/10/europa-een-goede-tijd-om-iets-nieuws-te-beginnen-7634303-a499863 diunduh pada 16 Agustus 2016.

Hilda Sabri Sulistio (2014). “NBTC kembali promosikan Holland pada masyarakat Indonesia” (2014) http://bisniswisata.co.id/nbtc-kembali-promosikan-holland-pada-masyarakat-indonesia/ diunduh pada 17 Agustus 2016.

http://www.nbtc.nl/nl/homepage/samenwerken/internationaal-team/indonesie.htm diunduh 7

Juli 2016.

Jaarverslag Vereeniging Toeristenverkeer 1924 (1925). Batavia: Javasche Boekhandel & Drukkerij.

Julias, Ferdi. (2014). “Belanda Tergiur Besarnya Potensi Wisatawan Indonesia”, SWA.http://swa.co.id/swa/trends/marketing/belanda-tergiur-besarnya-potensi-wisatawan-indonesia diunduh 17 Agustus 2016.

Kompas, 20 November 2005.

Lutfi Fauziah. (2015). “Pemerintah Belanda Bidik Wisatawan Muda Profesional Indonesia”, http://nationalgeographic.co.id/berita/2015/11/pemerintah-belanda-bidik-wisatawan-muda-professional-indonesia. diunduh 15 Agustus 2016.

MacCannel, Dean. (1976). The Tourist: A New Theory of the Leisure Class. New York: Schocken Books.

Ministerie van Justitie. (2009). Migratie naar en vanuit Nederland, Een eerste proeve van de Migratiekaart. Den Haag: Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatiecentrum-Maastricht University.

NBTC Holland Marketing. (2013). Toekomst Perspektief Destinatie Holland 2025. Den Haag: NBTC Holland Marketing.

Poeze, Harry.A. (1986). In het Land van de Overheerser I. Indonesiërs in Nederland 1600-1950 . Leiden: KITLV.

R.Ajoe Abdoerachman. (1930). Lalampahan Ka Eropa. Batavia: Bale Poestaka.

Schipper, Jan. (2000). 100 jaar VVV. Van vreemdelingenverkeer tot toerisme. Leiden: Uitgeverij Toerboek.

Smet, Philips. (2011). “Dutch DNA: Strategi Baru Tarik Wisatawan (2011)” http://archief.wereldomroep.nl/bahasa-indonesia/article/dutch-dna-strategi-baru-tarik-wisatawan diunduh 18 Agustus 2016.

Tempo No 14, 8 Juni 1992.

Vos, Kirsten. (2007). Indië Tabeh. Opvatingen in kranten van Indische Nederlanders in Indonesië over de repatriëring (1950-1958) (Tesis). Rotterdam: Erasmus Universiteit Rotterdam.

Wilkie, Ken. (2006). ‘Het succes van internationale relatiemagazines. De eeuw van het beeld’. Sak van den Boom (Ed). Relatiemedia. Praktijkboek voor doelgroepgericht communiceren. Amsterdam: Pearson Edication Benelux.

www.kemenpar.go.id diunduh 18 Agustus 2016.

DOI: https://doi.org/10.14203/jkw.v8i1.759